Praca poświęcona jest jednemu z kluczowych zagadnień bioetycznych prawu do
życia człowieka w okresie prenatalnym. Stanowi w zamierzeniu autora możliwie jak
najpełniejsze przedstawienie związanej z opisanym zagadnieniem problematyki
prawnej umieszczonej na szerokim tle filozoficzno-kulturowym.
Niniejsza publikacja powstała w latach 20082012 w toku studiów doktoranckich
na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej celem jest
możliwie wieloaspektowe przedstawienie problematyki związanej z ochroną prawa do
życia przysługującego człowiekowi w fazie prenatalnej. Mimo spadku liczby
wykonywanych zabiegów aborcyjnych, problem ochrony życia ludzkiego w tym
stadium, w którym jest ono najbardziej bezbronne, pozostaje aktualny z uwagi na
postęp nauk biologicznych oraz medycyny.
Książka składa się z dwóch części pierwsza przedstawia zagadnienie w ogólnej
perspektywie filozoficznej, na drugą składają się rozważania ściśle prawne. W
konsekwencji praca nie jest adresowana wyłącznie do prawników profesjonalistów,
lecz do każdego czytelnika zainteresowanego tematem. Będąca następstwem lektury
orientacja w problematyce bioetyki początków życia jest, jak się wydaje,
istotnym składnikiem erudycji każdego, kto chce być świadomym członkiem
wspólnoty społecznej.
Spis treści:
Wstęp
- Wprowadzenie; "złota reguła" ochrony życia poczętego - orzeczenie
Trybunału Konstytucyjnego z 28 maja 1997 roku (K 26/96) jako punkt
wyjścia
- Primum edere, deinde philosophare, denique legem statuere
- Ontologiczne uwarunkowania etyki życia ludzkiego w fazie prenatalnej
- Argument personhood - ujęcie Mary Ann Warren i wersja zmodyfikowana
autorstwa Michaela Tooley'a
- Teoria <<future of value>> Dona Marquisa; nowa koncepcja Mary
Ann Warren; koncepcja Davida Boonina
- Deficyt założeń ontycznych jako przyczyna pozorności uzasadnienia
negatywnej kwalifikacji moralnej czynów wymierzonych przeciwko życiu
- John T. Noonan - w kwestii człowieczeństwa jako atrybutu przesądzającego
status moralny wyboru reprodukcyjnego
- Judith Jarvis Thomson - o rzekomym braku <<iunctim>> pomiędzy
człowieczeństwem a prawem do życia
- Embrion jako osoba: niezbędna gwarancja prawdy ontologicznej czy przejaw
szkodliwego eklektyzmu?
- Etyczne uwarunkowania prawa
- Relacje pomiędzy czynnikiem etycznym a jurydycznym w regulacji zagadnień z
zakresu ochrony życia
- Zakres ingerencji prawnej w dziedzinie bioetyki
- Społeczeństwo pluralistyczne - kompromis jako źródło "niedoskonałego
prawa" ochrony życia
- Godność ludzka jako element struktury ontologicznej istoty ludzkiej;
Grundnorm systemu praw człowieka i wyraz prawdy ontologicznej w warstwie
normatywnej
- Personalistyczna geneza godności osoby ludzkiej na gruncie prawa
międzynarodowego - godność w dokumentach Kościoła katolickiego i Organizacji
Narodów Zjednoczonych
- Godność człowieka jako wartość konstytucyjna
- Podmiotowe prawo do życia jako emanacja godności człowieka
- Prawo do życia człowieka, prawo do życia człowieka w fazie prenatalnej -
według standardu międzynarodowego
- Międzynarodowy standard ochrony życia ludzkiego w świetle ujęć doktryny
świeckiej i dziedzictwa chrześcijańskiego
- Ochrona życia embrionu/płodu w świetle orzecznictwa Europejskiego
Trybunału Praw Człowieka - czyli problematyczny zakres prawa do życia na
gruncie art. 2 EKPC
- Prawo do życia człowieka w fazie prenatalnej na gruncie wybranych
standardów konstytucyjnych i ustawodawstw
- Krajowe orzecznictwo konstytucyjne jako podstawa określenia zakresu art. 2
Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
- Prawo do życia w kontekście zagrożeń biotechnologicznych - wybrane aspekty
społeczne i prawnoporównawcze
- Orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Briistle v.
Greenpeace eV - godność ludzka jako wystarczająca podstawa gwarancji ochrony
życia ludzkiego od momentu poczęcia; zakres definicji embrionu ludzkiego oraz
status komórek macierzystych
- Ochrona prawa do życia w świetle polskich projektów ustaw
bioetycznych
- Projekt ustawy o podstawowych prawach i wolnościach człowieka w dziedzinie
zastosowań biologii i medycyny oraz o utworzeniu Polskiej Rady Bioetycznej
(tzw. projekt M. Kidawy-Błońskiej)
- Projekt ustawy o ochronie genomu ludzkiego oraz embrionu ludzkiego oraz
Polskiej Radzie Bioetycznej i zmianie innych ustaw (tzw. projekt Jarosława
Gowina)
- Projekt ustawy o ochronie genomu ludzkiego i embrionu ludzkiego (tzw.
projekt Piechy)
- Projekt ustawy o zakazie zapłodnienia pozaustrojowego i manipulacji ludzką
informacją genetyczną (projekt Teresy Wargockiej)
- Problem ochrony życia ludzkiego na gruncie kodeksu karnego z 1997 roku -
linia orzecznicza SN w sprawie sposobu rozumienia znamienia "człowiek":
uchwała z dnia 26 października 2006 roku (I KZP 18/06), postanowienie z 30
października 2008 roku (V KK 13/08) oraz wyrok z 27 września 2010 roku (V KK
34/10)
- Techniczno-legislacyjne aspekty przebudowy przepisów rozdziału XIX kodeksu
karnego, w myśl założeń personalistycznych
- Konkluzje
Bibliografia
Wybór najważniejszych źródeł Dokumenty Kościoła katolickiego -
(vatican.va)
Materiały legislacyjne - (sejm.gov.pl)
Orzecznictwo
Standardy zawodowe, wytyczne międzynarodowych organizacji lekarskich, opinie
komisji bioetycznych i innych ciał powołanych do opiniowania zagadnień
związanych z ochroną życia i zdrowia ludzkiego w kontekście nowoczesnych
zastosowań biotechnologii
Konwencje międzynarodowe (unic.un.org.pl)
Dokumenty Unii Europejskiej (eur-lex.europa.eu)