Opis:
Książka jest bardzo udaną próbą pogłębionej i wielokierunkowej
analizy zależności, jakie zachodzą między pojęciem czy konstruktem empatii a
tymi wewnętrznymi regulatorami aktywności człowieka, które można bezpośrednio
powiązać ze strukturalnymi i funkcjonalnymi właściwościami mózgu. W swoim
podstawowym zamyśle praca stanowi próbę komplementarnego ujęcia dwóch głównych
nurtów badań nad zjawiskiem empatii. Pierwszy z nich ma charakter ściśle
psychologiczny i dotyczy zarówno analizy mechanizmów samego zjawiska empatii,
jej typów, manifestacji, kształtowania się w toku rozwoju i dojrzewania, jak i
jej społecznych oraz interpersonalnych konsekwencji. Drugi nurt badań nad
empatią ma wymiar zdecydowanie bardziej biologiczny i jest związany ze
spektakularnym rozwojem neuronauk spowodowanym przede wszystkim szerokim
zastosowaniem nieinwazyjnych metod badania funkcjonującego mózgu oraz odkryciem
neuronów lustrzanych.
Przedstawione przez autorów rozważania znacznie
poszerzają wiedzę o skomplikowanych relacjach, jakie zachodzą między mózgiem, w
tym zwłaszcza wewnętrznymi regulatorami zachowania, które można odnieść
bezpośrednio do jego strukturalnych i funkcjonalnych właściwości, a rozwojem i
stanem empatycznych dyspozycji. Rozważania i wnioski zawarte w monografii mają
też ważny aspekt praktyczny. Będą przydatne zarówno w pracy klinicznej, na
przykład podczas rozważań nad genezą tych zaburzeń osobowości, które manifestują
się różnymi deficytami emocjonalnymi, jak i dla neuropsychologów analizujących
zaburzenia różnorodnych funkcji i procesów psychicznych. Korzystać też z nich
będzie można w opiniowaniu sądowo-psychologicznym, w profilaktyce, prewencji czy
oddziaływaniach rehabilitacyjnych. Istnieje także możliwość i potrzeba
wykorzystania wyników badań w programach resocjalizacyjnych i terapeutycznych, w
opiece postpenitencjarnej lub też w codziennej praktyce instytucji zajmujących
się wychowaniem, zaburzeniami socjalizacji i rozwoju społecznego.
Spis treści:
Wstęp – dlaczego napisaliśmy tę książkę
7
Rozdział 1. Definicje empatii – zakres znaczeniowy
pojęcia. Składowe empatii
11
1.1. Empatia, czyli co?
11
1.1.1. Model Percepcja – Działanie S. Preston i F. de
Waala 20
1.2.
Struktura empatii 22
Rozdział 2.
Neuronalne mechanizmy empatii
29
2.1. Empatia bólu
33
2.1.1. Różnice indywidualne empatii bólu
46
2.2. Empatia innych stanów
emocjonalnych 54
2.2.1. Empatia
obrzydzenia (wstrętu) 54
2.2.2. Empatia
smutku 56
2.2.3. Empatia żalu i
ubolewania 58
2.2.4. Empatia gniewu
58
2.3. Różnice
indywidualne 61
2.4.
Empatia pozytywnych stanów emocjonalnych
62
2.5. Struktura i funkcje mózgowego obwodu empatii według
S. Baron-Cohena 67
Rozdział 3.
Osobniczy rozwój zdolności empatycznych
71
Rozdział 4. Funkcje empatii, empatia, jako narzędzie (instrument)
prospołeczności
83
4.1. Empatia i poznanie społeczne
88
4.2. Wzbudzanie przez empatię
motywacji altruistycznych
95
4.3. Empatia jako jedno ze źródeł zachowań moralnych
102
4.4. Oksytocyna –
neuropeptyd prospołeczny. Czy wspiera empatię w jej
prospołeczności? 126
Rozdział 5.
Konsekwencje niedostatków zdolności empatyzowania – niedoboru
empatii 131
5.1.
Hipotezy dotyczące przyczyn zaniku i/lub niedoboru empatii
131
5.2. Zależność pomiędzy empatią a
psychopatią 138
5.3.
Zależność pomiędzy niedostatkiem empatii a autyzmem
160
Zakończenie
171
Piśmiennictwo
179